کد مطلب:46658 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:17

گنجینه پرسمان » قرآن

با توجه به مطرح شدن نسبت اخلاق، و اين كه عده اي آن را نسبي مي دانند، قرآن و احاديث در اين باره و براي حل دين مشكل چه گفته اند؟ اگر حكم نسبي وجود داشته باشد، شامل چه احكامي است؟

قبل از هرچيز لازم است توضيح داده شود كه نسبيت در اخلاق و مطلق وبدن آنب ه چه معنا است.

نسبي در برابر مطلق است. برخي مي گويند: اخلاق و ارزش هاي اخلاقي مانند: عدل خوب است، احسان به پدر و مادر خوب است، ظلم و ستم به ديگران بد است، اصولي ثابت،عام و همگاني مي باشند كه از عوامل اجتماعي و روان شناختي به سدتي نمي آيد و دگرگون نمي شود و از هر جهت اطلاق دارد. اخلاق با چنين شاخصه اي مطلق است.

برخي مي گويند: اخلاق و ارزش هاي اخلاقي هيچ اعتبار كلي و واقعيت و ريشة ثابتي ندارد. اعتبار همة اصول اخلاقي به فرهنگ، گزينش فردي، زمان، مكان و ... بر مي گردد. اخلاق با چنين شاخصه اي نسبي است.

از آيات و روايات به خوبي به دست مي آيد كه اخلاق از اصول ثابت، عام و فراگير و همگاني بهره مند است. قران كريم مي گويد: ولكن الله حبّب اِليكم الايمان و زيّنه في قلوبكم و كرّه اليكم الفكر و الفسوف والعصيان؛[58] خداوند ايمان را محبوب قلب هاي شما قرار داد و كفر و فسق و گناه را مورد كراهت و نفرت طبيعت شما ساخت.

از تعبير في قلوبكم به خوبي فهميده مي شود كه الخاق و ارزش هاي اخلاقي به صورت ثابت و همگاني در عمق جان آدميان ريشه دارد. فطري بودن دين كه در بعضي آيات آمده، بيانگر اصول ثابت در جان انسان ها است.

نيز فرمود: خداوند به عدل و احسان و اداي حق خويشاوندان فرمان مي دهد و از كارهاي ناپسند و سركشي باز مي دارد.[59]

در اين آيه از عدل، احسان و اداي حق خويشاوندان به عنوان امور ارزشي و اخلاقي و از فحشا، منكر و بغي به عنوان امور ضدر ازشي و زشت ياد شده است.

در جاي ديگر فرمود: قل لا يستوي الخبيث والطيب؛[60] ناپاك و پاك مساوي نيستند.

نيز فرمود: و يحلّ لهم الطيّبات و يحرّم عليهم الخبائث؛[61] طيبات را براي آنان حلال و خبائث را حرام مي كند.

آدمي امور طيّب و پاكيزه را مي پسندد و اين ها را خوب و ارزش مي داند و اسلام اين ها را حلال و يا واجب نموده است. در برابر آن امور ناپاك و خبيث را زشت ميشمارد و اسلام آنها را حرام نموده است.

امام صادق(ع) فرمود: فبالعقل عرف العبادُ خالقهم ... و عرفو به الحسن من القبيح؛[62] بندگان در پرتو عقل، آفريدگار خويش را مي شناسند ... و توسط عقل، نيك را از زشت باز ميشناسند. پس عقل خوبي ها و بدي ها را خوب درك مي كند، مانند عدل خوب است و ظلم و ستم بد است. اين ها اصولي ثابت، عام و همگاني هستند،